Με πληροφορίες από το βιβλίο «Κυπρίων Ιατρών Έργα» του Λάκη Αναστασιάδη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εν Τύποις
Της Ιλιάνας Κουλαφέτη
Η διαμάχη που ξεκίνησε μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και των αγωνιστών της Ε.Ο.Κ.Α. έληξε με τον εξωδικαστικό συμβιβασμό ύψους 1 εκατομμυρίου στερλινών (1,147 εκατ. ευρώ περίπου). Παρ’ όλα αυτά η βρετανική κυβέρνηση εξακολουθεί να μην παραδέχεται πως οι πρώην αγωνιστές βασανίστηκαν κατά τη διάρκεια της κράτησής τους από την τότε αποικιακή κυβέρνηση. Σε ανακοίνωσή της υπογράμμισε πως οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία, επιμένοντας πως η ρύθμιση που επιτεύχθηκε «δεν αποτελεί οποιαδήποτε αναγνώριση ευθύνης, ούτε και προηγούμενο σχετικά με οποιεσδήποτε μελλοντικές απαιτήσεις».
Στο βιβλίο του «Κυπρίων Ιατρών Έργα» ο γιατρός και συγγραφέας Δρ. Λάκης Αναστασιάδης, απαριθμεί μία σειρά από βασανιστήρια στα οποία υποβάλλονταν οι αγωνιστές κατά την επική τετραετία. Βασανιστήρια απάνθρωπα, εμπνευσμένα από τον Μεσαίωνα. Κάποια από αυτά οδήγησαν αγωνιστές στον θάνατο, κάποια άλλα άφησαν μόνιμα τραύματα στις ζωές τους.
Το άντρο του τρόμου είχε στηθεί στα κρατητήρια: Ομορφίτα, Σαράγιο, Πλάτρες, Κάστρο της Κερύνειας. Μεταξύ των βασανιστών ήταν οι έμπειροι Βρετανοί, κάποιοι χρηματισμένοι Έλληνες της Κύπρου και αρκετοί Τούρκοι αστυνομικοί.
Σύμφωνα με την έρευνα του Λάκη Αναστασιάδη, τα βασανιστήρια ήταν ποικίλα και πολλά. Τεχνητός πνιγμός, ηλεκτροσόκ, αίσθημα ασφυξίας, χορός στο στομάχι, γροθιές, κλωτσιές ήταν μόνο λίγα από αυτά και περιγράφονται με πάσα λεπτομέρεια στις αυτοβιογραφίες διαφόρων αγωνιστών.
Παραθέτει ο συγγραφέας στο βιβλίο του:
«Ο γνωστός αγωνιστής και ιστορικός ερευνητής Γιάννης Χρ. Σπανός έγραψε σε ένα από τα πολλά του βιβλία:
“Φρικιούν ακόμη οι αγωνιστές στη θύμηση των βασανιστηρίων και των βασανιστών. Έδερναν, μαστίγωναν, κακοποιούσαν το ανθρώπινο κορμί χωρίς έλεος. Εφάρμοζαν κάθε μαρτύριο που σκέφτηκαν τα σατανικά μυαλά του παρελθόντος. Κι ακόμη η παρανοϊκή φαντασία τους αναζητούσε κι άλλα από τις ‘σύγχρονες’ μεθόδους βασανισμού. Από την πρώτη περίοδο του απελευθερωτικού μας Αγώνα άρχισαν να αποστέλλονται στην Κύπρο Βρετανοί πολίτες αστυνομικοί και στρατιωτικοί, ειδικευμένοι στα βασανιστήρια.

[…] Τον αγωνιστή τον υποδέχονταν στους θαλάμους βασανιστηρίων με καταιγισμό γρονθοκοπημάτων, κλωτσιών, ύβρεων και απειλών. Χρησιμοποιούσαν ταυτόχρονα τον δόλο, το ψεύδος, τη συκοφαντία, την απάτη, την υπόσχεση. Κι ύστερα εφάρμοζαν ειδικά μαρτύρια. Έδεναν το θύμα χωρίς στρώμα στο κρεβάτι με τις σούστες, την ‘καρκολού’, με χέρια και πόδια ανοιχτά, συγκρατημένα με τέσσερις χειροπέδες. Χόρευαν στο στομάχι του, τον μαστίγωναν στα πέλματα των ποδιών, τον χτυπούσαν με γάντια του μποξ, γροθιές, ρόπαλα. Έβαζαν στο πρόσωπό του ένα βρεγμένο ρούχο, στον χτυπούσαν στο στομάχι, αυτός ανάσαινε απότομα από αντίδραση και το βρεγμένο πανί κολλούσε στο πρόσωπο προκαλώντας αίσθημα ασφυξίας και επικείμενου θανάτου.
Στο βασανιστήριο της ‘φουντανούς’, το κεφάλι του αγωνιστή αιχμαλωτιζόταν ώστε ακίνητο να δέχεται στο μέτωπο τη συνεχή αργή σταγόνα νερού από το τενεκεδένιο δοχείο με τη βρύση που ήταν στερεωμένο από το πρόσωπό του. Η σταγόνα πέφτοντας στο ίδιο ακριβώς σημείο του μετώπου, όσο περνούσε η ώρα, καταντούσε φρικτό μαρτύριο, αφού ο αγωνιστής περίμενε την επόμενη σταγόνα να του τρυπήσει το κρανίο πια. Ο πόνος αυξανόταν συνεχώς.
[…] Κρεμούσαν το κορμί γυμνό από το ταβάνι, δένοντας τους καρπούς των χεριών με σχοινί. Έδεναν τα πόδια μαζί, από τους αστραγάλους και χτυπούσαν τα γεννητικά όργανα με μπουκάλι ή τα έτριβαν. Οι πόνοι ήταν φοβεροί. Και αν ο αγωνιστής συνέχιζε να κρατά το στόμα του κλειστό οι βασανιστές συνέχιζαν το έργο τους. Ενώ το κορμί ήταν κρεμασμένο και ανήμπορο οι βασανιστές συνέδεαν ηλεκτροφόρα καλώδια στα γεννητικά όργανα. Όταν το ρεύμα διοχετευόταν στο σώμα, ο νους δεν μπορεί να συλλάβει την ένταση του πόνου”».
Αυτά μεταξύ άλλων ήταν λίγα από τα βασανιστήρια που διενεργούσαν οι Βρετανοί προκειμένου να καταφέρουν να σπάσουν τις αντιστάσεις των αγωνιστών και να συλλέξουν τις πληροφορίες. Όμως οι αγωνιστές έστεκαν βράχοι, δεχόμενοι τα απάνθρωπα μαρτύρια.
Μάλιστα, για τη διεκπεραίωση των φρικτών βασανιστηρίων είχαν έρθει από την Αγγλία ειδικά εκπαιδευμένοι βασανιστές, με μακρά πείρα στα μαρτύρια. Στο πρόσωπο του τρόμου άκουγαν τα ονόματα Μακέβοϊ, Μέρλιν, Μπερτζ, Μάρλοου, Σέιβορι, Λιτς, Μακλόκλαν.
Η λίστα των απάνθρωπων βασανιστηρίων μετρούσε κι άλλες πολλές απάνθρωπες πρακτικές: αλάτι σε σκισμένα χείλη, νερό με περιττώματα ζώων και ρύζι ανακατεμένο με πριονίδια για φαγητό, ξερίζωμα νυχιών και εικονικές εκτελέσεις.
Όποιο ποσό κι αν δώσει η Γηραιά Αλβιωνα για να «ξεπλύνει» λοιπόν το απάνθρωπο πρόσωπό της, τίποτα από αυτά δεν θα μπορέσει ποτέ να διαγράψει τον σαδιστικό της χαρακτήρα.
Στη δήλωση του Βρετανού υπουργού Ευρώπης, πως «η ρύθμιση αυτή δεν αποτελεί οποιαδήποτε αναγνώριση ευθύνης ούτε και προηγούμενο σχετικά με οποιεσδήποτε μελλοντικές απαιτήσεις κατά της κυβέρνησης: το πέρασμα του χρόνου σημαίνει πως δεν είναι πλέον δυνατό να διακριβωθούν όλα τα γεγονότα με βεβαιότητα», θα υπάρχουν πάντα οι ζωντανοί αγωνιστές που θυμούνται τα βασανιστήρια στις Πλάτρες, στην Ομορφίτα, στην Κερύνεια. Θα υπάρχουν πάντα οι αγωνιστές που βρήκαν φρικτό θάνατο στα χέρια των βασανιστών: Γιώργος Νικολάου, Ανδρέας Παναγιώτου, Νίκος Γεωργίου, Θεοδόσης Χατζηθεοδοσίου, Στέλιος Τριταίος, Πλάτωνας Στυλιανού, Λουκάς Λουκά, Σπύρος Χατζηγιακουμής, Γιώργος Χριστοφόρου, Παναγιώτης Χρυσοστόμου, Νικόλαος Γιάγκου, Πρόδρομος Ξενοφώντος, Βασίλης Αλεξάνδρου.
Περισσότερα βασανιστηρία με λεπτομέρειες αναγράφονται στο βιβλίο Κυπρίων Ιατρών Έργα, του Δρ. Λάκη Αναστασιάδη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εν Τύποις
 http://www.xronografos.com/%CE%BC%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CF%81%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%8D%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CE%B3%CF%85%CE%BC%CE%BD%CE%BF%CF%8D%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CF%82-%CE%AD%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BD-%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CE%BA/?fbclid=IwAR3cKTqdtLQuT_maIkwnY21DkN9oiE_h7U4GaVi5WwNb7BOZNmqO4_6ILW0