Τι είναι το Συναξάριον;

Ο Συναξαριστής, δηλαδή το Συναξάριον, όπως δηλώνει και η λέξη, προέρχεται από την λέξη Σύναξη.
Στην ορολογία της Εκκλησίας, Σύναξη σημαίνει η συγκέντρωση των πιστών στον χώρο της Εκκλησίας, προκειμένου να τιμήσουν έναν Άγιο κλπ. Στην Σύναξη λοιπόν αυτή, ανάλογα με τον εορταζόμενο Άγιο, διάβαζαν παλαιότερα και το «Συναξάρι» του Αγίου.
Δηλαδή περιληπτικά στοιχεία του βίου του. Βασικό χαρακτηριστικό των Συναξαριστών είναι να αναδείξουν το τέλος του Αγίου (το μαρτύριο, τους βασανισμούς κλπ) για να συνειδητοποιήσουν οι ακροατές την εσχατολογική διάσταση της βίου του κάθε Αγίου.

Παλαιότερα λοιπόν στον Όρθρο και μετά την στ’ ωδή είχε οριστεί να γίνεται η ανάγνωση του Συναξαρίου του κάθε Αγίου. Σήμερα αυτό δυστυχώς έχει εγκαταλειφθεί, και εκφωνείται μόνο το όνομα του εορταζόμενου Αγίου (συνήθως μαζί με κάποιους στίχους).

Κακώς πολλές φορές συγχέουμε τον όρο Συναξαριστής με τον βίο του Αγίου. Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω ο Συναξαριστής συντάχτηκε κυρίως για Λειτουργική χρήση και αναφέρεται σε αυτόν περιληπτικά ο βίος του κάθε Αγίου ή το κεντρικό νόημα της εορτής.
Περί της υποχρεωτικής αναγνώσεως του Συναξαρίου παραθέτουμε και τον ΝΔ’ Κανόνα :

…Ότι πρέπει να αναγινώσκονται στην Εκκλησία τα παθήματα υπέρ Χριστού των Εορταζόντων Αγίων είναι Κανονικώς διαταγμένο από τον ΝΔ’ Κανόνα της εν Καρθαγένη Τοπικής Συνόδου, οι Κανόνες της οποίας (φυσικά και ο ΝΔ’) είναι επικυρωμένοι από Οικουμενικές Συνόδους.
Ο ΝΔ’ Κανών έχει ως εξής:
«Εξέστω έτι μήν αναγινώσκεσθαι τα πάθη των Μαρτύρων,
ηνίκα αι ετήσιαι αυτών ημέραι επιτελούνται».
Η δέ ερμηνεία του Αγίου Νικοδήμου έχει ως εξής:
«Επειδή και η παρούσα Σύνοδος εδιώρισεν εν τώ λβ᾿. αυτής Κανόνι ποία βιβλία πρέπει εν τη Εκκλησία να αναγινώσκωνται επ’ ονόματι κανονικών Γραφών, προσδιορίζει τώρα και εν τώ παρόντι, ότι κοντά εις εκείνα είναι άδεια να αναγινώσκωνται και τα Συναξάρια οπού περιέχουσι τα των Μαρτύρων υπέρ Χριστού παθήματα, όταν επιτελείται η μνήμη του κάθε Μάρτυρος».