Ὅταν θέλετε νὰ ἀποκτήσετε εὐτυχία, ὁ Θεὸς εἶναι ἕτοιμος νὰ σᾶς τὴ δώσει»

Ποῦ βρίσκεται ἡ ἀληθινὴ ζωή; Πουθενὰ ἀλλοῦ παρὰ στὸ Θεό. Γι’ αὐτὸ ἡ τελευταία ὄψη τῆς ἑνότητας εἶναι ἡ μεταξὺ ἀνθρώπου καὶ Θεοῦ, ἡ ὁποία γίνεται ὅταν ὁ ἄνθρωπος κατορθώσει «Θεοῦ ἐπιτυχείν».

Αὐτὴ εἶναι μία ἔκφραση- σύνθημα στὶς ἐπιστολὲς τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου: «Θεοῦ ἐπιτύχειν» , «νὰ συναντήσω τὸ Θεό». Ἡ πολύμορφη στὸ κόσμο ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ἀποτελεῖ τὸν ἕνα μόνο παράγοντα τῆς σωτηρίας καὶ ζωοποιήσεως τοῦ ἀνθρωπίνου γένους· ὁ ἄλλος παράγοντας εἶναι ἡ προσπάθεια τοῦ ἰδίου τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ἄποψη αὐτὴ εἶναι ἡ μόνη ποὺ μπορεῖ νὰ συμβιβασθεῖ μὲ τὴν παρουσία ἐλεύθερης βούλησης στὸν ἄνθρωπο. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ βιάζεται ἀλλὰ δὲν ἐκβιάζει αὐτὴ τοὺς ἀνθρώπους.

Ὁ Θεὸς προτείνει τὸ δῶρο του, ἀλλ’ ὀφείλει καὶ ὁ ἄνθρωπος νὰ ἁπλώσει τὸ χέρι του γιὰ νὰ τὸ πάρει. Ἐὰν οὔτε αὐτὸ κάνει, τότε δὲν ὑπάρχει ἀποτέλεσμα. Χέρι εἶναι ἡ πρόθυμη ἀνταπόκριση στὸ θεῖο θέλημα. «Ὅταν θέλετε νὰ ἀποκτήσετε εὐτυχία, ὁ Θεὸς εἶναι ἕτοιμος νὰ σᾶς τὴ δώσει».

Αὐτὸ εἶναι καὶ εὔκολο καὶ δύσκολο. Καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ἀντιλαμβανόταν ὅτι δυσκολευόταν· εὕρισκε δύσκολο τὸ νὰ συναντήσει τὸ Θεὸ «ἐμοὶ δὲ δύσκολον Θεοῦ ἐπιτυχείν», ἔλεγε. Ἀλλὰ ἐὰν κανεὶς ἀγωνισθεῖ μὲ ζῆλο, γίνεται εὔκολο. Ὁ ἀγῶνας ἔγκειται κυρίως στὴ μεταστροφὴ τῆς ἀνθρώπινης βούλησης ἀπὸ τὴν προσήλωση στὸ ἐγὼ καὶ τὰ περὶ τὸ ἐγὼ πρὸς τὴ θεία πραγματικότητα· σὲ αὐτὴ δὲ τὴν προσπάθεια ἐμφανίζονται πολλὰ ἐμπόδια ποὺ σκιάζουν αὐτὴ τὴν πραγματικότητα. Ὁ Χριστιανὸς εἶναι ἀθλητὴς στὸ στάδιο τοῦ παρόντος βίου καὶ στὸ τέρμα τοῦ δρόμου ὑπάρχει ἔπαθλο ἡ αἰώνια ζωή.

Ἀρχικὸ βῆμα στὴν προσπάθεια αὐτὴ εἶναι ἡ πίστη στὸ Θεὸ καὶ τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ στὴν ἀξία τῶν ἀποτελεσμάτων τῆς θείας οἰκονομίας. Ἀλλ’ αὐτὴ ἀποτελεῖ μόνον τὴν ἀρχή· «ἀρχὴ μὲν πίστις, τέλος δὲ ἀγάπη».

Ἔπειτα ἀνοίγεται τὸ πραγματικὸ στάδιο τῆς χριστιανικῆς ζωῆς ποὺ χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὸν ἀγῶνα γιὰ ἠθικὴ συμμόρφωση πρὸς τὸ Θεό, τὴν ὁποία ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὀνομάζει «ὁμοήθεια Θεοῦ», δηλαδὴ μίμηση τοῦ χαρακτῆρα τοῦ Χριστοῦ. Ὁ πιστὸς πρέπει νὰ μαθητεύσει, νὰ γίνει μαθητὴς τοῦ Χριστοῦ καὶ νὰ λάβει τὸν χαρακτῆρα του.

Τὸ δὲ βασικὸ στοιχεῖο τῆς μαθητεύσεως εἶναι ἡ μίμηση τοῦ πάθους τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία εἶναι ἡ τελικὴ φάση τῆς ἀπαρνήσεως τοῦ κόσμου. Καὶ ἀπάρνηση τοῦ κόσμου δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπὸ τὴν ἀγάπη. Γιατί αὐτὰ ποὺ ὀνομάζει ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος -καὶ ὁ Χριστιανισμός- ἀγάπη εἶναι κάτι ξένο πρὸς ἐκεῖνο ποὺ ἐννοοῦμε σήμερα μὲ τὴν κοινὴ σημασία τῆς λέξεως.

Ἡ πραγματικὴ ἀγάπη σημαίνει ἀπάρνηση τοῦ ἐαυτοῦ μας καὶ προσήλωση σὲ κάτι ἄλλο· καὶ αὐτὸ τὸ ἄλλο δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ εἶναι εὐγενὲς καὶ ἁγνό, ἐφ’ ὅσον ἡ ἐπιδίωξή του συνδυάζεται μὲ ἀπόρριψη τῆς φιλαυτίας καὶ τοῦ ἐγωισμοῦ. Αὐτὸ ἔκανε καὶ ὁ Θεός, ἀλλ’ ἀπὸ ἐντελῶς διαφορετικὴ σκοπιά· δὲν ἀπαρνήθηκε τὸν ἐαυτόν του, ἀλλ’ «ἐκένωσεν ἐαυ­τόν», ἄδειασε τὸν ἐαυτόν του ἀπὸ τὸ θεῖο μεγαλεῖο, ὅπως θὰ ἔλεγε ὁ Παῦλος, γιὰ νὰ ἐπιδοθεῖ στὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπινου γένους ποὺ εἶναι ἔργο θείας ἀγάπης. Ἔφθασε ὅμως καὶ στὴν ἀπάρνηση ὁ Θεός. Γενόμενος ἄνθρωπος, ἀρνήθηκε καὶ κατανίκησε τὸ κόσμο. Πρέπει λοιπὸν καὶ κάθε μαθητής του νὰ κάνει τὸ ἴδιο.

Μερικὴ ἀπάρνηση εἶναι ἡ ἀπόρριψη τοῦ κοσμικοῦ φρονήματος· πλήρης ἀπάρνηση εἶναι ὁ πόθος τοῦ μαρτυρίου. Ὁ πόθος αὐτός, ποὺ συνεῖχε τὸν Ἅγιο Ἰγνάτιο κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ ταξιδιοῦ τοῦ πρὸς τὴ Ρώμη, ἐκφράζεται κατὰ τρόπο μεγαλειώδη στὶς σελίδες τῆς Πρὸς Ρωμαίους ἐπιστολῆς. Ἀναζητεῖ τὸ μαρτύριο μὲ ἀκατανίκητη ὁρμὴ καὶ περιγράφει τὶς λεπτομέρειες τῶν παθημάτων ποὺ πρόκειται νὰ ὑποστεῖ μὲ ἀπερίγραπτη ἀγαλλίαση. Οὔτε φωτιὰ οὔτε σταυρὸς οὔτε λιανισμοὶ ὁλοκλήρου του σώματος τὸν τρόμαζαν.

Ὁ «ἔρως τοῦ» ἔλεγε, δηλαδὴ ὁ Χριστός, ἔχει σταυρωθεῖ· μέσα του λοιπὸν δὲν ὑπάρχει πόθος γιὰ τὰ ὑλικὰ πράγματα, ἀλλὰ μόνο γιὰ τὸ Χριστό. Ὁ πόθος τοῦ μαρτυρίου συνδέεται μὲ τὸν πόθο τῆς ἑνώσεως μὲ τὸ Χριστό. Τὸ πάθος ἑνώνει τὸν πιστὸ μὲ τὸ σταυρὸ καὶ τὸν ἀποθανόντα πάνω στὸ σταυρό.

Ὅταν κανεὶς κατέχεται ἀπὸ τὸν πόθον αὐτό, ζεῖ ἔντονα τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ, γίνεται χριστοφόρος καὶ θεοφόρος, ἔστω καὶ ἂν δὲν ὑποστεῖ τὸ μαρτύριο. Ἡ ἕνωση ἐκφράζεται πολὺ συχνὰ μὲ τοὺς ὅρους τῆς κοινωνίας στὴ θεία εὐχαριστία.

«Ἄρτον Θεοῦ θέλω, ὁ ἔστι σὰρξ Ἰησοῦ Χριστοῦ… καὶ πόμα Θεοῦ θέλω, τὸ αἷμα αὐτοῦ,

ὁ ἔστιν ἀγάπη ἄφθαρτος».

Ἐκφράζεται δὲ ἐπίσης καὶ μὲ τὴν ἐντολὴ γιὰ ὁλοκληρωτικὴ προσήλωση τῆς σκέψεως στὸ Θεό.

«Μία προσευχή, μία δέησις, εἰς νοῦς, μία ἔλπις, ἐν τὴ ἀγάπη, ἐν τὴ χαρὰ τὴ ἀμώμω».

Παρατηρεῖται κάποια ἀπελευθέρωση μὲ τὸ θάνατο, ἀλλὰ αὐτὴ δὲν συνίσταται στὴν ἀπαλλαγὴ τοῦ πνεύματος ἀπὸ τὸ σῶμα· ἡ σάρκα διαποτίζεται ἀπὸ τὸ πνεῦμα καὶ εἶναι ἱερή. Ἡ ἀπελευθέρωση συνίσταται στὴν πλήρη καὶ ὁριστικὴ διακοπῆ τοῦ δεσμοῦ μὲ τὸν κόσμο τῆς φθορᾶς· κάθε τί ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτὸ ποὺ ξεφεύγει ἀπὸ τὴν ἐπιρροὴ τῆς φθορᾶς μπορεῖ νὰ ἐνταχθεῖ στὰ πλαίσια τοῦ κόσμου τοῦ πνεύματος καὶ νὰ μετάσχει στὴν ἀληθινὴ ζωή.

Ἡ ἀληθινὴ ζωὴ εἶναι μία ἐμπειρία καὶ μία πραγματικότητα ποὺ ἀνήκουν καὶ στὸ παρὸν καὶ στὸ ἐπέκτεινα. Τὸ κύριο δὲ στοιχεῖο τῆς εἶναι ἡ ἀπόλαυση τῆς θείας παρουσίας. Γέφυρα μεταξὺ τῆς ἐδῶ καὶ τῆς μελλούσης ἀπολαύσεως τῆς θείας παρουσίας ἀποτελεῖ ἡ ἐλπίδα, μὲ τὴν ὁποία φωτίζουν ἀπὸ τώρα τὴ ψυχὴ οἱ ἀνταύγειες τῆς μέλλουσας δόξας, στὴν ἀθανασία καὶ τὴν ἀφθαρσία. Ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος, λό­γω τῶν εἰδικῶν συνθηκῶν ποὺ βρισκόταν τὶς τελευταῖες ἡμέρες τῆς ζωῆς του, εἶχε φτάσει σὲ τέτοια τελειότητα, ὥστε μποροῦσε νὰ σκέφτεται τὰ ἐπουράνια. Πίστευε ὅμως ὅτι μόνο στὸ «ἐπέκεινα»

βιώνεται κατὰ τέλειο τρόπο ἡ πραγματικὴ ζωή, ἐκεῖ ὅπου ὁ πιστὸς γίνεται πραγματικὸς ἄνθρωπος· «ἐκεῖ παραγενόμενος, ἄνθρωπος ἔσομαι». Κατὰ τὸν μέλλοντα χρόνο ἡ ἐλπίδα θὰ μεταβληθεῖ σὲ ἔνδοξη πραγματικότητα, τότε ὅταν ὁ πιστὸς συναντήσει τὸ Θεὸ «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον», ἢ κατὰ τὴν προσφιλῆ φράση τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου, «ὅταν Θεοῦ ἐπι­τύχη». Τότε πλέον θὰ ἀποδοθεῖ πλήρως στὸ Θεό, θὰ γίνει ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ καὶ θ’ ἀποκτήσει σὲ πληρότητα τὴ δόξα, γιὰ τὴν ὁποία ἔχει προορισθεῖ.

Ἡ συνάντηση τοῦ θείου καὶ τοῦ ἀνθρώπινου παράγοντα ἀναδεικνύει τὸν πιστὸ σὲ νέα προσωπικότητα μὲ νέες σκέψεις, νέα θέληση, νέα αἰσθήματα καὶ νέα θρησκευτικὴ ἐμπειρία. Αὐτὴ δὲ ἡ προσωπικότητα θὰ ὁλοκληρωθεῖ καὶ τελειωθεῖ στὸ μέλλοντα χρόνο μὲ τὴν ἕνωση μὲ τὸ Θεό.

 «Ἰγνάτιος Ἀντιοχείας»,-ἀπόσπασμα σὲ νεοελληνικὴ ἀπόδοση. Ἔκδ. Πατριαρχικὸν Ἵδρυμα Πατερικῶν Μελετῶν.