Η ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΜΑΓΩΝ Μια φοβερή εξιστόρηση από τα βάθη της Περσίας

Η διήγηση που ακολουθεί, αν και θυμίζει αρχαίο παγανιστικό παραμύθι, απαντάει ωστόσο σε πολλά ερωτήματα που εκκρεμούν σχετικά με την ύπαρξη και την οδοιπορία των Τριών Μάγων από τα βάθη της Περσίας. Ποιοι ήταν οι Μάγοι; Ποια τα ονόματά τους; Τι τους έκανε στ’ αλήθεια να ξεκινήσουν το δίχρονο ταξίδι τους προς την άσημη Βηθλεέμ; Τι ακριβώς συνέβηκε στη χώρα τους; Πώς έλαβαν την πληροφορία για τη Γέννηση του Μεσσία;
Οι Μάγοι στην Περσική κοινωνία ήταν αρχοντικά πρόσωπα που εμφορούνταν από μεγάλη γνώση και σοφία. Βαθύτατα μυημένοι στις επιστήμες της εποχής, καταρτισμένοι ιδιαίτερα στα κεφάλαια της φυσικής λειτουργίας του σύμπαντος, από τη συνεχή παρακολούθηση των ουράνιων και αστρικών φαινομένων, συγκέντρωναν την υπόληψη και την τιμή των βασιλέων και ευρύτερα του λαού της Περσίας σε μεγάλο βαθμό. Σε αυτή την κοινωνία της μακρινής ανατολής κρατιόταν ζωντανή και ακμαία η προσδοκία του Μεσσία μέσω της πανάρχαιας προφητείας του Βαλαάμ του Μάντη, ένα πρόσωπο που απασχολεί βραχύτατα τους «Αριθμούς» της Παλαιάς Διαθήκης σε τρία κεφάλαια. Ο Βαλαάμ, με αυτή του την προφητεία, έκανε τους απογόνους του, τους Πέρσες, να προσμένουν με αγνότητα και ανιδιοτέλεια τον ερχομό του Μεσσία, άσχετα αν σαν λαός ήταν εκτός των κλειστών τειχών του «περιούσιου λαού» του Ισραήλ. Αλλά, τι ακριβώς έλεγε η προφητεία του Βαλαάμ; «Θα ανατείλει άστρο από τη γη του Ιακώβ και θα αναδειχθεί Άνθρωπος από το λαό του Ισραήλ που θα συντρίψει τους αρχηγούς των Μωαβιτών» (Αριθμ. 24:17). Πρόωρα προϊδεασμένοι και αφυπνισμένοι οι Μάγοι, μέσω αυτής της πολύ σημαντικής προφητείας, ζούσαν τη μεσσιανική προσδοκία σαν μέρος της δικής τους παράδοσης, με ειλικρινή λαχτάρα για το ερχομό του Θεού στη γη. Όταν τους επισκέφθηκε ο παράδοξος Αστέρας, εκείνοι ήταν ήδη προπαρασκευασμένοι για να δώσουν το δικό τους παρόν στο θαυμαστό σκηνικό των εθνών που ετοίμαζε η θεία Οικονομία για τη Γέννηση του Θεανθρώπου Χριστού.
Η παρακάτω τερπνή διήγηση βρίσκεται σαν υποσημείωση στην 22η «Μελέτη» των «Πνευματικών Γυμνασμάτων» του Αγίου Νικόδημου του Αγιορείτη. Αποδίδεται σε κάποιον Αφροδιτιανό φιλόσοφο, ο οποίος χριστιανός όντας, έλαβε μέρος σε μια συνάντηση απολογητικού χαρακτήρα, στην οποία, εκτός από περίπου 100 επισκόπους, συμμετείχαν και διάφοροι Έλληνες και Εβραίοι, ερίζοντας ως είθισται οι δύο τελευταίοι, για την ιστορική πραγματικότητα του Ιησού Χριστού.

1. Μια μέρα, στο βασιλικό ναό της Περσίας


Εκείνες τις μέρες που γεννήθηκε ο Χριστός στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας, πήγε ο τότε βασιλιάς της Περσίας, ο Μιθροβάδης, μέσα στο ναό της θεάς Ήρας με σκοπό να μάθει την εξήγηση μερικών ονείρων που είχε δει στον ύπνο του. Εκεί, συνάντησε τον ιερέα των ειδώλων που λεγόταν Προύπιος, ο οποίος μόλις είδε τον βασιλιά τού είπε: «Χαίρομαι μαζί σου βασιλιά, γιατί η θεά Ήρα συνέλαβε!». Μόλις τ’ άκουσε αυτό ο βασιλιάς τού χαμογέλασε και τού ’πε: «Καλά, η Ήρα έχει τόσο καιρό που πέθανε και συνέλαβε τώρα;». Του απαντάει και πάλι ο ιερέας: «Ναι, βασιλιά μου, η Ήρα που πέθανε, τώρα ξανάζησε και πρόκειται να γεννήσει και φέρει στον κόσμο ζωή». «Τι ’ν’ αυτό που μου λες;», είπε ο βασιλιάς, «εξήγησέ το μου καλύτερα!». Τότε ο ιερέας των άψυχων ειδώλων Προύπιος είπε: «Στ’ αλήθεια βασιλιά μου, ήρθες στην πιο κατάλληλη ώρα σήμερα. Άκουσε το μυστήριο της όλης υπόθεσης: Όλη την περασμένη νύχτα, όλα τα ανδρικά και τα γυναικεία είδωλα του ναού χόρευαν κι έλεγαν μεταξύ τους: “Ελάτε να χαρούμε με την Ήρα, γιατί κάποιος τη φίλησε!”. Κι εγώ, ακούγοντας αυτά είπα: “Μα, πώς είναι δυνατό να μείνει έγκυος αυτή που πέθανε και δεν υπάρχει πια;”. Κι εκείνα τα είδωλα μού είπαν: “Ναι, ξανάζησε και δε λέγεται πλέον Ήρα, αλλά Ουρανία, γιατί ένας μεγάλος Ήλιος τη φίλησε”. Τότε τα γυναικεία είδωλα για να περιπαίξουν κάπως το πράγμα, είπαν προς τα είδωλα των ανδρών: “Η Πηγή είναι εκείνη που δέχθηκε τον ασπασμό του Μέγα Ήλιου και όχι η Ήρα! Μήπως τάχα η Ήρα είναι αυτή, που αρραβωνιάστηκε τον τέκτονα, τον μαραγκό;”. Τότε απάντησαν τα ανδρικά είδωλα: “Το ότι ονομάστηκε Πηγή, το δεχόμαστε. Γιατί δίκαια και πολύ σωστά λέγεται Πηγή, όμως το κύριο όνομά της είναι Μαρία, η οποία βαστάζει μέσα στη μίτρα της, σαν μέσα σε κάποιο πέλαγος, ένα καράβι που χωράει μύριους άνδρες. Κι αν αυτή λοιπόν ονομάζεται Πηγή, έτσι ακριβώς πρέπει και να νοείται: σαν μια πηγή που πάντοτε αναβλύζει νερό, δηλαδή Πνεύμα. Μέσα της, έχει ένα μόνο Ψάρι («Ι.Χ.Θ.Υ.Σ.»), το οποίο πιάστηκε με το αγκίστρι της θεότητας και τρέφει με την ίδια του τη σάρκα όλους τους ανθρώπους που πολιτεύονται στην παρούσα ζωή, πού ’ναι γεμάτη ταραχές και ζάλες, σαν να βρίσκονται μέσα σε θάλασσα. Και πολύ καλά είπατε ότι αυτή έχει αρραβωνιαστεί τον τέκτονα, αλλ’ όμως Εκείνον τον Τέκτονα που γεννάει, δεν είναι από συνάφεια ανδρός. Γιατί Αυτός ο Τέκτονας που γεννιέται, είναι Γιος του Τεκτονάρχου Θεού και Πατέρα, που κατασκεύασε την τριώροφη σκέπη τ’ ουρανού με πάνσοφη τέχνη”. Έτσι λοιπόν φιλονικούσαν τα είδωλα μεταξύ τους για το θέμα της Ήρας και της Πηγής. Έπειτα, όλα μαζί είπαν ομόφωνα: “Σα ξημερώσει η μέρα, τότε θα γνωρίσουμε με βεβαιότητα όλοι και όλες την αλήθεια της υπόθεσης”. Γι’ αυτό τώρα, βασιλιά μου, πρέπει να μείνεις εδώ αυτή τη μέρα. Γιατί σήμερα και, μια για πάντα, πρόκειται να μας φανερωθεί ετούτη η υπόθεση…
2. Η εμφάνιση του παράδοξου Αστέρα
Αφού έμεινε ο βασιλιάς μέσα στο ναό, ξαφνικά, βλέπει όλα τα είδωλα να κινούνται από μόνα τους και να χορεύουν και να χαίρονται. Και οι μεν οι κινύστριες άρχισαν να κρούουν τις κινύστρες και οι δε μούσες να τραγουδούν. Κι όσα χρυσά κι ασημένια είδωλα τετραπόδων και πετεινών ήταν μέσα στο ναό, κάθε ένα από αυτά μιλούσε με τη δική του φωνή. Ο βασιλιάς, βλέποντας όλ’ αυτά, τρόμαξε και φοβήθηκε πάρα πολύ, ώστε θέλησε να φύγει από ’κει, γιατί δεν μπορούσε να υποφέρει όλη αυτή την ταραχή που προκαλούσαν από μόνα τους τα είδωλα. Αλλά ο ιερέας ο Προύπιος τού είπε: «Μείνε βασιλιά μου εδώ και μη φύγεις, γιατί σήμερα ο Θεός των θεών πρόκειται να μας φανερώσει μια τέλεια αποκάλυψη». Και την ώρα που λέγονταν αυτά, άνοιξε η σκέπη του ναού και κατέβηκε ένα Άστρο λαμπρό, που στάθηκε πάνω από τον ανδριάντα της Πηγής κι ακούστηκε μια φωνή που έλεγε: «Δέσποινα Πηγή, ο Μέγας Ήλιος μ’ έστειλε να σου μηνύσω και, ταυτόχρονα, να υπηρετήσω τα πρέποντα που αφορούν τη Γέννηση, φανερώνοντας σ’ εσένα τον αμίαντο Γάμο· σ’ εσένα που έγινες Μητέρα του Πρώτου που βρίσκεται πάνω απ’ όλα τα Τάγματα· σ’ εσένα που είσαι η Νύμφη του μόνου Τρισυπόστατου Θεού. Το δε άσπορο Βρέφος που πρόκειται να γεννηθεί από σένα, καλείται Αρχή και Τέλος· δηλαδή αρχή σωτηρίας και τέλος απωλείας». Και ευθύς που ακούστηκε αυτή η φωνή, όλα τα είδωλα έπεσαν κατά πρόσωπο κάτω στο έδαφος του ναού και μόνη η Πηγή έμεινε όρθια, πάνω στην οποία βρέθηκε τοποθετημένο ένα στεφάνι βασιλικό που είχε πάνω του ένα αστέρι λιθοκόλλητο από δυο πολύτιμους λίθους, από διαμάντι και σμάραγδο. Πάνω από την Πηγή στεκόταν εκείνος ο Αστέρας που κατέβηκε απ’ τον ουρανό. Βλέποντας όλ’ αυτά ο βασιλιάς, έμεινε εκστατικός και άφωνος!...
3. Οι Σοφοί ερμηνεύουν και οι Μάγοι ξεκινούν
Αμέσως προστάζει ο βασιλιάς να συγκεντρωθούν στο ναό όλοι οι Σοφοί που θα μπορούσαν να επεξηγήσουν αυτό το σημείο, όλοι όσοι ανήκαν στη βασιλεία του. Μάλιστα, έστειλε κήρυκες να διασαλπίσουν παντού αυτή του την προσταγή κι έτσι συνάχθηκαν όλοι οι Σοφοί του μέσα στο ναό. Αυτοί μόλις είδαν τον Αστέρα μέσα στο ναό να στέκεται πάνω ακριβώς από την Πηγή, καθώς και όλα τα είδωλα να είναι πεσμένα κάτω στο έδαφος, του είπαν: «Βασιλιά μας, σου φέρνουμε για είδηση, πως φύτρωσε εκείνη η Ρίζα πού ’ναι ένθεη και βασιλική, η οποία έχει χαρακτήρα ουράνιας και επίγειας βασιλείας. Γιατί η Πηγή είναι η Μαρία, η Κόρη η Βηθλεεμίτιδα. Το δε στεφάνι είναι σημείο βασιλικό. Ο Αστέρας σημαίνει πως ουράνιο σημείο θαυματουργείται ήδη πάνω στη γη. Από τη φυλή του Ιούδα σηκώθηκε βασιλεία, η οποία πρόκειται να εξαφανίσει τους Ιουδαίους. Και το πέσιμο των ειδώλων, φανερώνει πως τώρα ήρθε το τέλος της τιμής που απολάμβαναν. Γιατί ο Θεός που ήρθε τώρα έχει την παλαιότερη τιμή και αξία. Και πώς είναι δυνατό, ο Θεός να επιτρέψει να υπάρχει άλλη τιμή σε νεότερους θεούς; Λοιπόν, βασιλιά, στείλε τώρα ανθρώπους στα Ιεροσόλυμα κι εκεί θα βρεις το Γιο του Παντοκράτορα Θεού, που γεννήθηκε με σώμα ανθρώπου, να βαστάζεται σε γυναικεία αγκαλιά. Έμεινε ο Αστέρας πάνω από τον ανδριάντα της Πηγής μέχρι που βγήκαν οι Μάγοι απ’ την Περσία και ξεκίνησαν να πάνε προς τα Ιεροσόλυμα. Αυτός ο παράδοξος Αστέρας πορευόταν μαζί τους και τους οδηγούσε στην πορεία τους. Τα ονόματα των τριών αυτών Μάγων ήταν: Βαλτάσαρ, Κασπάρ και Μελχιόρ.
4. Η αφήγηση των Μάγων
Χωρίς αναβολή καιρού, έστειλε ο βασιλιάς φορτωμένους με δώρα τους τρεις Μάγους που ανήκαν στη βασιλεία του, για να πάνε στα Ιεροσόλυμα με σκοπό να προσκυνήσουν τον Μεσσία που γεννήθηκε εκείνη τη νύχτα στη Βηθλεέμ. Όταν οι Μάγοι γύρισαν πίσω στη χώρα τους την Περσία, διηγήθηκαν με κάθε λεπτομέρεια μπροστά σε μεγάλο πλήθος λαού ό,τι ακριβώς τους συνέβηκε στην Ιουδαϊκή γη. Αυτή η εξιστόρηση των Μάγων καταγράφηκε σε μεγάλους χρυσούς πίνακες που αφιερώθηκαν στον εκεί ναό της Πηγής, σε ανάμνηση όλων των θαυμαστών γεγονότων που έχουν σχέση με τη Γέννηση του Χριστού.
Αυτά που έκαναν γνωστά στο συναθροισμένο Περσικό πλήθος, έχουν ως εξής:
«Αφού φτάσαμε στα Ιεροσόλυμα, το σημείο του Αστέρα, μαζί με τη δική μας παρουσία εκεί, έφερε μεγάλη ταραχή και σύγχυση σε όλους τους Ιουδαίους, οι οποίοι μας έλεγαν: “Τι ’ταν αυτό! Να έρθουν σ’ εμάς οι σοφοί των Περσών με την καθοδήγηση ενός τέτοιου πρωτόφαντου Αστέρα!”. Και οι πρώτοι των Ιουδαίων μάς ρωτούσαν για το τι ακριβώς γίνεται και για το σκοπό που πήγαμε εμείς εκεί. Εμείς τους είπαμε πως, “γεννήθηκε Αυτός που εσείς ονομάζετε Μεσσία”. Εκείνοι πάλι, ακούγοντας αυτό το λόγο, τους έπιανε ταραχή, αλλά δε μπορούσαν ν’ αντισταθούν σ’ εμάς, μόνο ξαναρωτούσαν πάλι και μας όριζαν να τους πούμε ό,τι γνωρίζαμε καταλεπτώς. Κι εμείς, αφού τους είπαμε ό,τι γνωρίζαμε πολλές φορές, τους απαντήσαμε στο τέλος: “Είστε άρρωστοι και νοσείτε από απιστία! Και, είτε με όρκο είτε χωρίς όρκο (που θέλετε να σας δώσουμε εμείς γι’ όσα γνωρίζουμε), εσείς δεν πιστεύετε, μονάχα ακολουθείτε το δικό σας σκοπό. Γιατί ο Χριστός, ο Γιος του Υψίστου Θεού, γεννήθηκε για να καταργήσει τις συναγωγές σας και το δικό σας νόμο. Γι’ αυτό σας πληγώνει και δεν ακούτε καθόλου ευχάριστα αυτό το όνομα (του Χριστού), καθώς και την αποκάλυψη που έχουμε (να σας πούμε). Το όνομα του Χριστού ήρθε τώρα ξαφνικά σαν καταπέλτης επάνω σας!”.«
5. Οι Ιουδαίοι ζητούν την αποσιώπηση της θείας Γέννησης
»Ταραγμένοι οι Ιουδαίοι, έκαμναν συμβούλια μεταξύ τους και, στο τέλος, μας παρακάλεσαν να δεχθούμε απ’ αυτούς αμοιβές για να αποσιωπήσουμε το μυστήριο αυτό της Γέννησης του Χριστού, που συνέβαινε στον τόπο τους, προκειμένου να μην προκληθεί σ’ αυτούς καμιά αναταραχή και αποστασία. Εμείς, όμως, τους είπαμε ότι, “ήρθαμε από την Περσία για να φέρουμε δώρα για την τιμή και την προσκύνηση Αυτού του Χριστού, ήρθαμε για να κηρύξουμε τα μεγαλεία που σχετίζονται με τη Γέννησή Του, κι εσείς τώρα μας δωροδοκείτε για να κρύψουμε όλα εκείνα, που μας έγιναν γνωστά από την Ουράνια θεότητα και να παραβλέψουμε τα προστάγματα του βασιλιά μας;”. Τελικά, οι Ιουδαίοι μάς άφησαν να φύγουμε και, μέσα στο φόβο τους, μας παρακαλούσαν για πολύ ώρα ακόμη.«
»Μετά, μας φώναξε κι ο βασιλιάς της Ιουδαίας, ο Ηρώδης, για να παρουσιαστούμε μπροστά του. Κι αυτός μας ρωτούσε επίμονα για τον Αστέρα και τα υπόλοιπα, πώς και πότε μας φανερώθηκαν όλ’ αυτά σ’ εμάς. Ο βασιλιάς, αφού άκουσε προσεκτικά την αφήγησή μας, ταράχθηκε κι αυτός πολύ. Αλλά εμείς, δεν του δώσαμε καν σημασία και δεν τον υπολογίσαμε καθόλου.«
6. Αντικρίζοντας την Υπεραγία Θεοτόκο
»Συνεχίσαμε, λοιπόν, την πορεία μας και φτάσαμε εκεί ακριβώς όπου βρισκόταν ο νεογέννητος Βασιλιάς. Είδαμε με τα μάτια μας τη Μητέρα που γέννησε τον Χριστό και Αυτόν που γεννήθηκε από Αυτήν. Το καταλάβαμε, γιατί ο Αστέρας που μας οδηγούσε μας έδειχνε το Δεσποτικό Βρέφος.
»Όταν πήγαμε προς τα ’κει, της είπαμε:
–Πώς ονομάζεσαι περίφημη Μητέρα;
–Μαρία, ονομάζομαι κύριοι δεσπότες!
–Από πού κατάγεσαι;
–Από αυτόν εδώ τον τόπο.
–Δεν έχεις άνδρα;
–Αρραβωνιάστηκα μόνο· έγιναν οι προγαμιαίοι τύποι, εν τούτοις, δίσταζε η διάνοιά μου και δεν ήθελα καθόλου να γίνει ο γάμος. Και τον καιρό που είχα αυτούς τους λογισμούς, όταν ξημέρωνε μια Κυριακή, πριν ακόμη ανατείλει ο ήλιος, ξαφνικά, ήρθε σ’ εμένα ένας θαυμαστός Άγγελος Κυρίου, ο οποίος μου ευαγγελίστηκε την παράδοξη Γέννηση αυτού του Βρέφους. Μόλις άκουσα ετούτη την είδηση, ταράχθηκα και φώναξα: “Μα, πώς θα γίνει αυτό; Αφού άνδρα δε γνωρίζω!”. Ο δε Άγγελος του Κυρίου με πληροφόρησε πως αυτή η Γέννηση θα πραγματοποιηθεί με τη θεία βουλή.
»Τότε, της είπαμε: “Ω, Μητέρα μητέρων! Όλοι οι θεοί των Περσών σε μακάρισαν. Είναι μεγάλη σου η δόξα, γιατί ξεπέρασε όλες τις ένδοξες βασιλείες κι εσύ φάνηκες βασιλικότερη απ’ όλες τις βασίλισσες της γης!”.«
7. Το «Νέον Παιδίον», ο Ιησούς Χριστός
»Το δε Παιδίον, ο Ιησούς, καθόταν καταγής και ήταν δύο ετών και, μάλιστα, έμοιαζε στα χαρακτηριστικά με τη Μητέρα Του, η οποία ήταν ψηλή, το σώμα της ήταν τρυφερό, στο χρώμα του σιταριού. Τα μαλλιά της ήταν στο κεφάλι της ωραιότατα. Έχοντας κι εμείς έναν επιτήδειο ζωγράφο, τον προστάξαμε να ζωγραφίσει τη μορφή της Μητέρας και του Παιδιού. Αυτήν ακριβώς την εικόνα, τη φέραμε και στη χώρα μας και την αφιερώσαμε στον εδώ ναό, εκεί όπου έγινε η πρώτη φανέρωση του Αστέρα. Η εικόνα αυτή, έχει την εξής επιγραφή: “Η βασιλεία των Περσών αφιερώνει την εικόνα αυτή στο Μέγα Ήλιο, στο Θεό και Βασιλιά Ιησού”.«
8. Η προσφορά των Δώρων
»Παίρνοντας ο καθένας μας το Παιδίον Ιησού στην αγκαλιά του, Του προσφέραμε χρυσό, λιβάνι και σμύρνα, λέγοντας προς Αυτόν: “Σ’ Εσένα ουρανοδύναμε Ιησού προσφέρουμε αυτά τα Δώρα που είναι εξαρχής δικά Σου. Ο μόνος τρόπος για να κυβερνηθούν τα ακυβέρνητα, ήταν να έρθεις Εσύ πάνω στη γη. Δε θα μπορούσαν να σμίξουν τα ουράνια με τα επίγεια ποτέ, αν Εσύ δεν κατέβαινες κάτω σ’ εμάς. Καμιά υπηρεσία δεν εκτελείται με τόση εντέλεια από το δούλο, εκτός κι αν έρθει να την περατώσει ο Ίδιος ο Δεσπότης. Και καμιά μάχη δε διεξάγεται τόσο επιτυχημένα, χωρίς τον ερχομό και την παρουσία του Ίδιου του Βασιλιά, όταν πρέπει αυτός να πάρει εκδίκηση απ’ τους ηγεμόνες εχθρούς του. Και η ένσαρκη Οικονομία Σου, ήταν η δική Σου πάνσοφη μέθοδος, για να κατανικήσεις τους δαίμονες εχθρούς”. Το Παιδίον Ιησούς, ακούγοντας όλ’ αυτά, χαιρόταν και σκιρτούσε σ’ ετούτα τα λόγια που Του λέγαμε. Έτσι, αποχαιρετώντας τη Μητέρα του Παιδίου, αφού μπορέσαμε τελικά να την τιμήσουμε κι αυτή να τιμήσει εμάς, αναχωρήσαμε από εκεί γεμάτοι χαρά και ευφροσύνη.«
9. Η προειδοποίηση του Αρχιστρατήγου Αγγέλου
»Αρχίσαμε την οδοιπορία μας, μέχρι που κατά το βράδυ φθάσαμε σ’ έναν τόπο όπου αποφασίσαμε να σταθμεύσουμε για να ξεκουραστούμε. Τη νύχτα όμως που κοιμόμασταν, ένας φοβερός Αρχιστράτηγος ήρθε σ’ εμάς και μας είπε: “Όσο μπορείτε πιο γρήγορα σηκωθείτε και φύγετε απ’ εδώ, για να μην πάθετε κανένα κακό!”. Εμείς δειλά τον ρωτήσαμε: “Και, ποιος είναι αυτός που θέλει να κάνει σ’ εμάς κακό;”. Κι αυτός μας απάντησε: “Ο Ηρώδης, ο βασιλιάς! Γι’ αυτό σηκωθείτε και φύγετε, για να σωθείτε!”. Αμέσως εμείς καβαλικεύσαμε τα ταχύδρομα άλογά μας και φύγαμε αμέσως απ’ εκεί. Ήρθαμε εδώ στην πατρίδα μας, την Περσία, και να, που σας αναγγείλαμε όλα όσα περάσαμε και είδανε τα μάτια μας στην Ιερουσαλήμ, τη χώρα του νεογέννητου Μεσσία Χριστού…».
ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ
(1749–1809)