ΑΜΑΣΕΙΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1921 ΕΝΑΣ ΤΡΑΓΙΚΟΣ ΜΗΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΝΤΙΑΚΟ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ.

 1921 η μαζική δολοφονία της ποντιακής ηγεσίας στην Αμάσεια

• 
  Η κεντρική πλατεία στην Αμάσεια σήμερα. Εδώ απαγχονίστηκε ο αφρός της ποντιακής διανόησης. (Φωτ.: pontos-news.gr)

Μέρα μαύρη για τον ελληνισμό του Πόντου η σημερινή, αφού μια τέτοια μέρα τελείωσε στην αγχόνη τις φωτεινές του μέρες ο αγωνιστής Νίκος Καπετανίδης. Μαύρες όμως ήταν και οι μέρες που προηγήθηκαν αφού ξεκληρίστηκε από τα ούτως καλούμενα τουρκικά «δικαστήρια ανεξαρτησίας» με πρόεδρο τον μοχθηρό Εμίν Βέη, ο αφρός της ποντιακής διανόησης, της πίστης και του αγώνα.

Από μια γοητευτική πόλη με πλούσια βλάστηση που την γλύκαινε ο ποταμός Ίρις και τη χαίρονταν για χιλιάδες χρόνια οι κάτοικοί της, έγινε για τους Πόντιους το 1921 και τους Αρμένιους, νωρίτερα, τόπος εγκλεισμού και θανάτου.

Εκεί στήνονται τα διαβόητα δικαστήρια ανεξαρτησίας, «με πρόφαση», όπως έγραψε ο Πόντιος διανοούμενος και συγγραφέας Γεώργιος Κανδηλάπτης, «την καταδίωξη των δημιουργών του Ποντιακού ζητήματος, αλλά ουσιαστικά με σκοπό την καταστροφή του άνθους των ομογενών του Πόντου, δηλαδή των εμπόρων, δικηγόρων, γιατρών, φαρμακοποιών, δασκάλων, ιερέων, δημοσιογράφων».

Στην πανέμορφη πόλη με τους τάφους των βασιλέων του Πόντου δεσπόζει σήμερα στην κεντρική πλατεία ένα άγαλμα του έφιππου Μουσταφά Κεμάλ, που τον Ιούνιο του 1922 κυκλοφόρησε τη λεγόμενη «Εγκύκλιο της Αμάσειας» θέτοντας κατά την τουρκική εκδοχή τα θεμέλια της ανεξαρτησίας της Τουρκίας.

Το άγαλμα του Κεμάλ στην κεντρική πλατεία της Αμάσειας με φόντο, στο βάθος, τη γέφυρα της πόλης (φωτ.: pontos-news.gr)

Σε αυτήν την πλατεία, κύτταρο της πόλης, τελέστηκε ένα από τα κορυφαία εγκλήματα κατά του ποντιακού ελληνισμού. Δικάστηκαν και απαγχονίστηκαν οι εσωτερικοί εχθροί των Νεοτούρκων. Οι μαρτυρίες των ανθρώπων που οδηγήθηκαν στην αγχόνη συγκλονιστικές. Οι ιστορίες του φρικτού φονικού –ακόμα και νέων παιδιών, όπως οι αθλητές της Μερζιφούντας– ανατριχιαστικές.

Η δύναμη της πληροφορίας από το παρελθόν σε συνδυασμό με την παρουσία σε τούτα τα μέρη που βάφτηκαν με το αίμα των αγωνιστών του Πόντου είναι συντριπτική. Και το αίσθημα αυτό, η γνώση του εγκλήματος και των αιτιών του, μόνο πόνο μπορεί να προκαλέσει και μόνο σ' εκείνους που είναι από την πλευρά των θυμάτων. Γιατί οι άλλοι, οι σύγχρονοι Τούρκοι και δη όσοι ποτέ δεν διδάχτηκαν ή δεν έψαξαν την ιστορία τους είναι... ασφαλείς. 

Η γενοκτονία των Ελλήνων που ζούσαν σε χώρους με μακραίωνη και σημαντική παρουσία, στη Μικρά Ασία, στον Πόντο, στη Θράκη, φτάνοντας μέχρι τις ημέρες μας στην Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο, την Τένεδο και την Κύπρο, παρέμεινε στο περιθώριο της πολιτικής και επιστημονικής ανάλυσης στην Ελλάδα και το εξωτερικό για πολλά χρόνια, και ιδιαίτερα σε περιόδους που υλοποιούνταν ένα ακόμη έγκλημα εναντίον τους στην πρώην Σοβιετική Ένωση αλλά και εναντίον των ελληνόφωνων που παρέμειναν στον Πόντο.

Οι αναζητήσεις όμως της δεύτερης και τρίτης γενιάς ανέδειξαν το μαζικό και λησμονημένο έγκλημα ενάντια στον ελληνικό πληθυσμό, και πλέον η επαναφορά στο προσκήνιο του αποσιωπημένου εγκλήματος αποτελεί υπόθεση και ζήτημα πολλών ερευνητών και θεσμών σε όλον τον κόσμο. Το δικαίωμα στη μνήμη είναι πλέον το κυρίαρχο αίτημα, αυτό που οδήγησε και συνεχίζει να οδηγεί πολλούς Έλληνες και φιλέλληνες στην αλήθεια, δηλαδή στη μη λήθη. Ένα μέρος αυτής της προσπάθειας ανάδειξης του εγκλήματος της γενοκτονίας αποτέλεσε
και αποτελεί η δολοφονία των Ελλήνων ηγετών στην Αμάσεια τον Σεπτέμβριο του 1921.

Τα «δικαστήρια» της Αμάσειας ήταν η αρχή και το τέλος της διαδικασίας εξόντωσης της ποντιακής ηγεσίας. Στην Αμάσεια, μετά από μια προετοιμασία των δυνάμεων του Μουσταφά Κεμάλ που ήθελε να τελειώνει οριστικά με τους Έλληνες, στήθηκαν τα «δικαστήρια» όπου με ψευδείς κατηγορίες καταδικάστηκαν οι πιο σημαντικές προσωπικότητες του Ελληνισμού. H διαδικασία η οποία ακολουθούνταν από τα μέλη των «δικαστηρίων» ήταν γρήγορη: μετά την απολογία (σε όσους επιτρεπόταν, αφού δεν υπήρχε παρουσία δικηγόρων) ανακοινωνόταν η «απόφαση» του «δικαστηρίου» που ήταν θάνατος δι’ απαγχονισμού.  

Οι σημαντικότερες μορφές του ποντιακού Ελληνισμού, «το άνθος της ελληνικής κοινωνίας του Πόντου», όπως ανέφερε σε κείμενο διαμαρτυρίας το Οικουμενικό Πατριαρχείο, καταδικάστηκαν σε θάνατο. Ανάμεσά τους, ο πρώην βουλευτής Τραπεζούντος Ματθαίος Ι. Κωφίδης, ο εργοστασιάρχης Αλέξανδρος Γ. Ακριτίδης, ο ιδιοκτήτης της εφημερίδας Εποχή της Τραπεζούντας Νίκος Καπετανίδης, ο έμπορος από την Κερασούντα Γεώργιος Θ. Κακουλίδης, οι καθηγητές του Αμερικανικού Κολεγίου της Μερζιφούντας «Ανατόλια» Γ. Θεοχαρίδης, Χ. Γεωργίου και Α. Συμεών, και οι μαθητές του ίδιου κολεγίου Αναστάσιος Παυλίδης και Συμεών Ανανιάδης.

Μάλιστα, το κολέγιο της Μερζιφούντας «Ανατόλια» και η ποδοσφαιρική του ομάδα «Πόντος» συμπυκνώνουν τη νεότερη ιστορία των Ελλήνων, η οποία, όπως είναι γνωστό, κατέληξε με ευθύνη των Νεότουρκων και των κεμαλικών στη Γενοκτονία. Οι μαθητές-αθλητές της ποδοσφαιρικής ομάδας «Πόντος» θα καταδικαστούν σε θάνατο έχοντας σαν βασική κατηγορία την εμφάνιση της ομάδας: Άσπρες και μπλε οριζόντιες ρίγες και το γράμμα «Π» στο στήθος. Έτσι η ποδοσφαιρική ομάδα και οι αθλητές της –μαθητές του «Ανατόλια»– ήταν ανάμεσα στα θύματα της Γενοκτονίας, που δολοφονήθηκαν μετά τη διαδικασία των αποκαλούμενων «δικαστηρίων ανεξαρτησίας».

Αρκετοί καταδικάστηκαν ερήμην σε θάνατο. Ανάμεσά τους οι μητροπολίτες Τραπεζούντας Χρύσανθος, Αμασείας Γερμανός, Νεοκαισαρείας Πολύκαρπος, Χαλδίας και Κερασούντας Λαυρέντιος, τα ηγετικά στελέχη της ποντιακής διανόησης και πολιτικής Β. Ιωαννίδης, Λ. Ιασονίδης, Κ. Κωνσταντινίδης, Αρ. Νεόφυτος, Νικ. Ιασονίδης, Χ. Σιδηρόπουλος, Επ. Σεφεριάδης, Θεμ. Πατσιάδης, Κ. Παπαθεοδώρου, Γ. Γαληνός, Γ. Βαλαβάνης, καθώς και ο εκδότης της εφημερίδας Λόγος της Τραπεζούντας, Ν. Λεοντίδης.

Παρά τις διαμαρτυρίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς τους εκπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων και Εκκλησιών, η μαζική δολοφονία της ποντιακής ηγεσίας δεν προκάλεσε το ενδιαφέρον των τότε Μεγάλων Δυνάμεων. Ωστόσο ιδιαίτερη σημασία έχει το ψήφισμα διαμαρτυρίας των Ελλήνων διανοουμένων προς τους Ευρωπαίους συναδέλφους, το οποίο μεταξύ των άλλων υπέγραφαν οι Καζαντζάκης, Σικελιανός, Ξενόπουλος, Παλαμάς.

H καταδίκη και ο απαγχονισμός στην Aμάσεια, τον Σεπτέμβριο του 1921, όλης της θρησκευτικής, πνευματικής και πολιτικής ηγεσίας ήταν μια οργανωμένη και προσχεδιασμένη πράξη και αποτελεί σημαντική παράμετρο του μαζικού εγκλήματος εναντίον των Ελλήνων, στο οποίο Τουρκία αντιδρά με φόβο και ανασφάλεια. Αντιδράσεις οι οποίες αποτελούν συνήθη τακτική όταν η αλήθεια αποκαλύπτεται, αντιδράσεις που φτάνουν ακόμη και στην άρνηση ή την αμφισβήτηση της γενοκτονίας των Ελλήνων, κάτι όμως που είναι ασέβεια και ύβρις όχι μόνο προς τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα των μαζικών δολοφονιών αλλά και έναντι των νέων γενεών όλου του πλανήτη, οι οποίες πρέπει να μαθαίνουν την αλήθεια και όχι το ψέμα και την προπαγάνδα.

Το ζήτημα της μαζικής δολοφονίας της ηγεσίας του Ποντιακού Ελληνισμού στην Αμάσεια αποτελεί μια σημαντική παράμετρο της γενοκτονίας. Οι προσπάθειες ανάδειξης αυτής της συνιστώσας της γενοκτονίας αποτελούν την ελάχιστη πράξη διάσωσης της μνήμης αυτών των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους.

.pontos-news.gr