Τα Τρία είδη Αθεΐας

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς (1296-1359), αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, σε επιστολή του προς «Τον ευλαβέστατον μοναχόν κυρ Διονύσιον» (Ε.Π.Ε., έργα Γρηγορίου Παλαμά, 4,404) γράφει ότι τρία είναι τα είδη της αθεΐας.

Α´. Η πολυειδής πλάνη των ελληνιζόντων φιλοσόφων.

Αυτοί δέχονται ότι δεν υπάρχει Θεός παρά μόνο οι κατ’ αίσθηση ηδονές  (Επίκουρος) ή υπάρχουν κάποια στοιχεία ύλης (Εμπεδοκλής, Ηράκλειτος, Αναξιμένης, Δημόκριτος) ή ότι υπάρχει πλήρης ακαταληψία των όντων από όλους· σε όλα επικρατεί η δόκηση (Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος) ή φαντάσθηκαν τον Θεό, αλλά πολύ αμυδρά (Σωκράτης, Πλάτων).

Ο αιρετικός Βαρλαάμ τον οποίο αντιμετώπισε επιτυχώς ο Παλαμάς ανήκει στη πρώτη αυτή κατηγορία των αθέων, διότι ισχυριζόταν ότι η άκτιστη ουσία του Θεού δεν διαφέρει από την άκτιστη ενέργεια. Αυτός όμως που ταυτίζει ουσία και ενέργεια, κατά τον άγιο Ιουστίνο, το φιλόσοφο και μάρτυρα, και άλλους πατέρες, αναιρεί την ύπαρξη του Θεού. Διότι αυτό που δεν έχει καμμία ενέργεια, ούτε υπάρχει, ούτε είναι κάτι.

Β´. Η πολυσχιδής και πολύμορφος πλάνη των αιρετικών.

Άλλοι δέχονται ότι υπάρχει δεν τον παρουσιάζουν όμως στην αληθινή του υπόσταση. Θεωρούν τον πατέρα άτεκνο (Ιουδαίοι), άλλοι θεωρούν τον υιό απάτορα (Σαβέλλιος που δίδασκε ότι Πατήρ, Υιός και Πνεύμα είναι μία υπόσταση και απλώς φέρει διαφορετικά ονόματα ή φορεί διαφορετικές μάσκες κατά καιρούς), άλλοι τον θεωρούν άκτιστο πατέρα κτιστού υιού και πνεύματος (Άρειος, Ευνόμιος, Μακεδόνιος)  και άλλοι άλλα.

Όλοι αυτοί δεν διαφέρουν σε  τίποτα από τους αθέους. Λυμαίνονται την τριαδικότητα του Θεού και την θεία φύση του Υιού και του Πνεύματος. Αυτούς ζήλεψαν οΒαρλαάμ και ο Ακίνδυνος οι οποίοι αφ’ ενός ταύτιζαν άκτιστη ουσία και άκτιστη ενέργεια όπως προαναφέραμε, αφ’ ετέρου στις σχέσεις του Θεού με τον άνθρωπο δεχόταν κτιστή ενέργεια. Έτσι έκαναν το Θεό κτίσμα αφού δεχόταν κτιστή ενέργεια· διότι από την ενέργεια φαίνεται η φύση λένε οι πατέρες.

Γ´. Το ν’ αποφεύγει κανείς ν’ αναφέρει όλα τα δόγματα περί Θεού.

Αυτό το είδος της αθεΐας δεν απέχει πολύ από την προηγούμενη πονηρή δυάδα. Κι όμως το μετέρχονται θεολόγοι και κληρικοί και δεν αναφέρονται σ’ αυτά που είναι δύσληπτα στο μυαλό των πολλών. Δεν εξηγούν τις θεολογίες των αγίων πατέρων σ’ αυτούς που δεν τις ξέρουν, προφασιζόμενοι ότι δεν είναι εύληπτες ούτε εφικτές για τον πολύ κόσμο. Κι όμως αν αποσιωπήσεις ακόμη και μία δογματική διδασκαλία  καταστρέφεται ο δογματικός φράκτης της Εκκλησίας μας και εισβάλλει έτσι το δηλητήριο της αιρετικής διδασκαλίας. Οι αιρετικοί φοβούνται και δυσαρεστούνται από την ανάπτυξη της συνολικής δογματικής διδασκαλίας της Ορθοδοξίας. Διότι έτσι πέφτει το προσωπείο της αρετής και της ευσεβείας που αυτοί φέρουν.

Συνοψίζοντας· Πρώτο είδος αθεΐας ότι δεν υπάρχει Θεός. Δεύτερο·  ότι υπάρχει αλλ’ όχι αλάθητα. Τρίτο η ελλειπής παρουσίαση της εικόνας του Θεού.

Αυτά αναφέρει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στη περίφημη δογματική του επιστολή στον ευλαβέστατο μοναχό κυρ Διονύσιο. Και τώρα ας έλθουμε στην εποχή μας, κάνοντας κάποιες συγκρίσεις με τα όσα συνέβαιναν στην εποχή του αγίου Γρηγορίου του  Παλαμά.

Από τις αρχές του 20ου αιώνος αρχίζει μια προσπάθεια μεταξύ των χριστιανών των διαφόρων «εκκλησιών» να έλθουν σε μια επαφή, ώστε κάποτε να τα βρουν, και να ενωθούν ξανά. Στη προσπάθεια αυτή συμμετείχε και η ορθόδοξη Εκκλησία. Άρχισε λοιπόν ο λεγόμενος διαχριστιανικός ή οικουμενιστικός διάλογος. Οι διαφορές πολλές και μάλιστα σοβαρές. Δύσκολα βρισκόταν σημείο επαφής. Άρχισαν οι τριβές και οι πολώσεις. Ο διάλογος για να συνεχισθεί από δογματικός κατέληξε σε διάλογο αγάπης. Άρχισε ένας δογματικός μινιμαλισμός· δηλαδή να αρκεσθούν οι διαλεγόμενοι σε ελάχιστα δογματικά σημεία που συμφωνούν ή να είναι ενωμένοι και να δέχονται τις δογματικές ιδιορρυθμίες των άλλων.

Παρουσιάσθηκε η «θεωρία των κλάδων», ότι δηλαδή έχουμε κοινή ρίζα και είμαστε διαφορετικά κλαδιά του ιδίου δένδρου.

Επίσης η θεωρία της«περιεκτικότητας», ότι δηλαδή η Εκκλησία μπορεί να περιέχει διαφορετικούς χριστιανισμούς θα λέγαμε.

Ο διαχριστιανικός διάλογος αργότερα για λόγους πολιτικούς, διπλωματικούς, εθνικούς, ανάγκης, παγκοσμιοποιήσεως, εξελίχθηκε σε διαθρησκειακό, και σε πρώτη φάση γίνεται με μονοθεϊστικές θρησκείες. Θεωρείται μεγάλο πράγμα η πίστη σ’ ένα Θεό των μωαμεθανών και των Ιουδαίων.

Οι «θεολογικές» κορώνες όμως συνεχίζονται. Όλες οι θρησκείες οδηγούν στον ίδιο Θεό. Όλες υπηρετούν τον άνθρωπο. Όλες έχουν μέσα τους κάποια αλήθεια. Έτσι άρχισαν να γίνονται διαθρησκειακές συναντήσεις με θρησκείες κάθε είδους και όχι αναγκαστικά μονοθεϊστικές. Και ο κατήφορος δεν έχει τέλος!

  Και τίθεται το ερώτημα· Πού βαδίζουμε; Ξεχάσαμε ότι ο Χριστός είναι  το Φως του κόσμου (Ιω. 8,12), η μόνη οδός που μπορεί να βαδίσει ο άνθρωπος, η αλήθεια και η ζωή (Ιω. 14,6), και κανείς άλλος δεν είναι πραγματικός και αληθινός Θεός; Ξεχάσαμε ότι «οι θεοί των εθνών δαιμόνια» (Ψαλμ. 95,5);

Ξεχάσαμε ότι τον ειδωλολάτρη εκατόνταρχο Κορνήλιο (Πραξ.10οκεφ.) που ήταν ευσεβής, και ζούσε με νηστείες και ελεημοσύνες και προσευχές, δεν τον άφησε ο Χριστός στη θρησκεία του, ούτε είπε αφού έχει αγία ζωή θα σωθεί, ασχέτως που είναι ειδωλολάτρης, αλλά έστειλε άγγελο και του είπε να καλέσει τον Πέτρο να τον κατηχήσει στην ορθή πίστη.

Το ίδιο έκανε και στον ευνούχο της βασίλισσας των Αιθιόπων της Κανδάκης (Πραξ. 8,26-40) που ήταν ευσεβής Ιουδαίος και υπεβλήθη στους κόπους και τους κινδύνους μακρινού ταξιδιού για να έλθει και να προσκυνήσει στα Ιεροσόλυμα και μέσα στο αμάξι του –ενώ ήταν μεσημέρι και συνεπώς έπρεπε να φάγει και να κοιμηθεί, ή να απολαύσει τη ομορφιά των τόπων που περνούσε– αυτός διάβαζε τον προφήτη Ησαία. Και ενώ το αμάξι τρανταζόταν και το διάβασμα δεν ήταν εύκολο, και εκτός τούτου  δεν καταλάβαινε αυτά που διάβαζε, εν τούτοις γεμάτος όρεξη και πάθος να καταλάβει τα νοήματα του Ησαία συνέχιζε να διαβάζει. Κι όμως τον ευλαβέστατο αυτόν Ιουδαίο ο Θεός δεν τον άφησε στην θρησκεία του, ούτε είπε ότι θα σωθεί επειδή είναι τόσο ζηλωτής, αλλά έστειλε τον απόστολό του Φίλιππο για να τον κατηχήσει. Κι αυτό διότι ο ιουδαϊσμός δεν πιστεύει σε Τριαδικό Θεό, ούτε στη θεία φύση του Χριστού, ούτε στην αειπαρθενία της Θεοτόκου, ούτε σε εικόνες, και το σπουδαίο, και αυτό το Μεσσία τον περίμενε και τον περιμένει ως κοσμικό εθνικό Μεσσία, που θα έλθει να σώσει υλικά το Ισραήλ.

Στα ίδια αιρετικά δόγματα πιστεύει και ο μουσουλμανισμός και επιπλέον οδηγεί τον άνθρωπο σε γενετήσια ακράτεια και σε σφαγή όσων δεν πιστεύουν στο Ισλάμ. Πού είναι λοιπόν η αξία των μονοθεϊστικών θρησκειών και που η αξία  –πολύ περισσότερο– των ειδωλολατρικών;

Να προχωρήσουμε και στους αιρετικούς χριστιανούς.

Ποια η αξία του παπισμού που πιστεύει και αυτός σε κοσμικό Mεσσία και έχει κράτος, πρεσβείες, διπλωματία, στρατό, αστυνομία, τράπεζες και πάει λέγοντας; Που έχει διαστρέψει το τριαδικό δόγμα με την προσθήκη στο «Πιστεύω» της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος και εκ του Υιού, που θεοποίησε και έκανε αλάθητο τον άνθρωπο πάπα, θεοποίησε την Παναγία με το δόγμα της ασπίλου συλλήψεως, χρησιμοποιεί άζυμο άρτο στη θεία ευχαριστία και τόσα άλλα;

Ποια η αξία των προτεσταντών που αρνούνται την παράδοση, τις εικόνες, τον σταυρό, τους αγίους και τις μεσιτείες τους, την ειδική ιερωσύνη, το μυστήριο της εξομολογήσεως, τα άλλα μυστήρια και τόσα άλλα; Ορισμένοι δε εξ αυτών προχώρησαν σε χειροτονίες γυναικών, αναγνώριση και χειροτονία ομοφυλοφίλων, και άλλες παρατυπίες;



    Ο άγιος Γρηγόριος μας προειδοποιεί· καταντήσατε άθεοι. Θα τον ακούσουμε;